Đêm 29/9,ỗlựcphútchótcứuchínhphủMỹkhỏiđóngcửnarciso Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy biết rằng nếu muốn ngăn chính phủ đóng cửa, ông có thể phải dựa vào các nghị sĩ đảng Dân chủ. Đây là điều mà ông đã cố gắng né tránh suốt nhiều tháng qua, dưới áp lực của phe cực hữu trong đảng Cộng hòa, bên đang nắm quyền kiểm soát Hạ viện với đa số mong manh.
Tám phút trước khi bước sang ngày 30/9 và chỉ còn khoảng 24 giờ để tìm cách thông qua một thỏa thuận ngân sách ngắn hạn ngăn chính phủ Mỹ đóng cửa, ông McCarthy lặng lẽ trình dự luật mới.
Tại cuộc họp của đảng Cộng hòa ở Hạ viện sáng 30/9, ông bất ngờ thông báo sẽ ủng hộ dự luật ngân sách lưỡng đảng để nó có thể được thông qua ở Thượng viện, vốn do đảng Dân chủ kiểm soát, nhằm giúp chính phủ tiếp tục mở cửa tới ngày 17/11, theo nguồn tin thân cận với ông McCarthy.
Tuy nhiên, ông sẽ cắt khoản viện trợ cho Ukraine trong dự luật này để dành ngân sách cho cứu trợ thiên tai tại Mỹ. Do không nhận được đủ sự ủng hộ từ toàn bộ 221 nghị sĩ đảng Cộng hòa tại Hạ viện, ông đặt cược rằng các nghị sĩ Dân chủ, vốn chiếm 212 ghế tại Hạ viện, sẽ cứu dự luật này.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy tại Đồi Capitol ở thủ đô Washington ngày 30/9. Ảnh: AFP
Quyết định của ông McCarthy được xem là động thái thách thức những người theo đường lối cứng rắn trong đảng Cộng hòa vốn kiên quyết phản đối dự luật. Một số người như nghị sĩ Cộng hòa Matt Gaetz thậm chí đe dọa tiến hành bỏ phiếu lật đổ Chủ tịch Hạ viện Mỹ nếu ông thông qua dự luật với sự ủng hộ của phe Dân chủ.
Ngay cả các thành viên đảng Dân chủ ban đầu cũng hoài nghi dự luật được ông McCarthy đệ trình vào phút chót. Họ khi đó chưa kịp đọc kỹ dự luật 71 trang trước giờ bỏ phiếu và tin rằng Chủ tịch Hạ viện thuộc phe Cộng hòa đang tìm cách "đánh úp" họ.
Phe Dân chủ không tin ông McCarthy soạn thảo một dự luật "sạch" và lo lắng nó bao gồm cả những điều khoản mà họ không muốn.
Hakeem Jeffries, lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện, đã tận dụng quy tắc cho phép lãnh đạo các đảng phát biểu trong thời gian tùy thích, để giúp đảng Dân chủ có thêm 52 phút xem xét dự luật.
"Chúng tôi chỉ xin 90 phút để đọc kỹ dự luật. Việc đảng Cộng hòa không tuân thủ quy tắc 72 giờ để cho phép các nhà lập pháp xem xét dự luật trước khi bỏ phiếu thật vô lý", nghị sĩ Dân chủ Ted Lieu phàn nàn.
Một số thành viên Dân chủ trong phái đoàn New York, nhóm có tầm ảnh hưởng lớn và không hài lòng với cách làm của McCarthy, biết rằng họ đang rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan. Bang của họ vừa bị bão tàn phá và việc bỏ phiếu chống lại dự luật đồng nghĩa chống lại các điều khoản về cứu trợ thiên tai trong đó.
Giữa lúc đảng Dân chủ cố kéo dài thời gian để xem xét kỹ dự luật, chuông báo cháy vang lên và một tòa nhà văn phòng của Hạ viện phải sơ tán. Nghị sĩ Dân chủ bang New York Jamaal Bowman cho biết chính ông đã kích hoạt nhầm chuông báo cháy, điều khiến ông hứng chỉ trích và đối mặt với một cuộc điều tra.
Trong khi đó, các thượng nghị sĩ đang thảo luận về phiên bản dự luật ngân sách của riêng họ. Các thành viên Cộng hòa tại Thượng viện bác bỏ lời kêu gọi của lãnh đạo phe thiểu số Mitch McConnell về bảo toàn gói viện trợ cho Ukraine trong dự luật, theo hai nguồn tin am hiểu vấn đề.
Trước sự kiên quyết của các thượng nghị sĩ Cộng hòa, ông McConnell phải chấp nhận rút lại điều khoản viện trợ cho Ukraine trong dự luật ở Thượng viện, nhằm nhanh chóng thúc đẩy nỗ lực của McCarthy. Đó là lúc các thành viên Dân chủ tại Hạ viện nhận thấy họ không nên kiên quyết đòi đưa điều khoản viện trợ Ukraine vào dự luật.
"Tôi nghe được rằng Thượng viện sẽ không thể thông qua bất cứ dự luật nào có điều khoản hỗ trợ Ukraine. Do đó, chúng tôi thực sự không có đòn bẩy để mặc cả vào lúc này", nghị sĩ Dân chủ Adam Smith, thành viên Ủy ban Quân vụ Hạ viện, nói trong lúc lãnh đạo Jeffries đang phát biểu "câu giờ".
Các thành viên Dân chủ ở Hạ viện cuối cùng chấp nhận nhượng bộ sau khi thay đổi một điều khoản ghi nhận quan ngại của họ về vấn đề tăng lương cho các nghị sĩ trong dự luật.
Canh bạc của McCarthy đã thành công, với 209 thành viên Dân chủ và 126 nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ dự luật. Sự ủng hộ của phe Dân chủ đã khiến tiếng nói phản đối của 21 nghị sĩ theo đường lối cực hữu của đảng Cộng hòa trở nên vô nghĩa.
Quyết định đã khởi động quá trình phê duyệt nhanh chóng dự luật ngân sách tạm thời tại Thượng viện, giúp chính phủ Mỹ mở cửa tới ngày 17/11.
"Nếu ai đó muốn đề xuất bãi nhiệm tôi, hãy cứ việc", ông McCarthy nói sau khi Hạ viện thông qua dự luật. "Nghị trường này cần những người đủ chín chắn".
Sau khi dự luật được thông qua, Gaetz cho rằng chiếc ghế Chủ tịch Hạ viện của McCarthy "khá mong manh". Tuy nhiên, nghị sĩ Cộng hòa Mike Lawler, đối tác của Gaetz, dự đoán nỗ lực tìm cách phế truất McCarthy sẽ thất bại.
"Tôi nghĩ ông McCarthy đã làm được việc phi thường với tư cách Chủ tịch Hạ viện. Ông ấy đã liên tục bị đánh giá thấp, nhưng hôm nay, bạn có thể thấy ông ấy lại nắm chắc vai trò dẫn dắt. Do đó, ai muốn phản đối cứ phản đối, nhưng họ sẽ không thành công", Lawler nói.
Tòa nhà quốc hội Mỹ ở thủ đô Washington ngày 13/9. Ảnh: AFP
Bước đột phá ấn tượng tại Hạ viện đã thắp lên sự lạc quan về khả năng dự luật nhanh chóng được thông qua tại Thượng viện. Song tại Đồi Capitol, mọi thứ hiếm khi dễ dàng như vậy.
Lần này, người cản trở là thượng nghị sĩ Dân chủ Michael Bennet của bang Colorado, người bày tỏ nỗi thất vọng vì không có điều khoản viện trợ cho Ukraine trong dự luật. Ông tuyên bố sẽ bỏ phiếu phản đối sau khi nhận được tuyên bố chung lưỡng đảng của ông McConnell và Schumer cùng các thượng nghị sĩ chủ chốt, tái khẳng định cam kết thông qua gói viện trợ cho Ukraine trong những tuần tới.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Thune nói rằng đã có rất nhiều cuộc trao đổi lưỡng viện với McCarthy, cũng như giữa các thành viên đảng Cộng hòa trước khi thông qua dự luật.
"Mọi người đều cố tìm ra những cách khác nhau để đảm bảo chính phủ không phải đóng cửa. Hạ viện đã tiến hành công việc của họ. Chúng tôi cũng đã có nhiều giờ thảo luận", Thune nói.
Rốt cuộc, dự luật cũng được thông qua tại Thượng viện với tỷ lệ 88 phiếu ủng hộ, 9 phiếu phản đối. "Sau khi cố gắng biến chính phủ thành con tin, các thành viên Cộng hòa theo quan điểm Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại (MAGA) đã không giành được gì", lãnh đạo phe đa số Thượng viện Chuck Schumer nói sau cuộc bỏ phiếu thông qua dự luật ở Thượng viện.
Tổng thống Joe Biden ca ngợi động thái này, cho biết đảng Cộng hòa đã cam kết cung cấp viện trợ cho Ukraine thông qua một cuộc bỏ phiếu khác.
Tuy nhiên, phần khó khăn hơn là đạt thỏa thuận ngân sách cả năm. Giới quan sát cho rằng nhiều khả năng các bên sẽ quay lại với bế tắc cũ sau hơn một tháng nữa, vì dự luật ngân sách tạm thời không giải quyết được những tranh cãi lớn hơn giữa đảng Cộng hòa ở Hạ viện và Thượng viện.
Thune hy vọng điều này sẽ không xảy ra. "Bởi vì lợi ích tốt nhất của mọi người là không phải đối mặt bế tắc như chúng tôi, nơi họ không phải chạy đua với hạn chót và nguy cơ đóng cửa chính phủ", ông nói.
Thanh Tâm(Theo NBC News)